تلسکوپ اقلیدس آژانس فضایی اروپا قرار است تصویر میلیاردها کهکشان را ثبت کند و به پرسش‌های بنیادین درباره نیروهای نامرئی عامل انبساط کیهان پاسخ دهد.

روز شنبه در ساعت ۱۸:۴۱ به وقت ایران، فضاپیمای ۱٫۵ میلیارد دلاری اقلیدس برفراز موشک فالکون ۹ اسپیس ایکس به فضا پرتاب شد تا ماموریت خود برای ترسیم تاریخ جهان تا ۱۰ میلیارد سال پیش را آغاز کند.

اقلیدس که ساخت آژانس فضایی اروپا است، درطول ۶ سال آینده با استفاده از ابزارهای خود تصویر بیش از یک سوم از فضای فراکهکشانی را ثبت خواهد کرد و دقیق‌ترین نقشه‌ی سه‌بعدی تهیه‌شده تاکنون از کیهان را پیش روی ما قرار خواهد داد.

پژوهشگران قصد دارند با استفاده از نقشه‌ی اقلیدس، دریابند که ماده تاریک و انرژی تاریک (پدیده‌های اسرارآمیزی که ۹۵ درصد از جهان ما را تشکیل می‌دهند)، چگونه بر آنچه هنگام نگاه‌کردن به فضا و زمان می‌بینیم، تاثیر گذاشته‌اند.

جیسون رودز، فیزیکدان از آزمایشگاه پیش‌رانش جت ناسا که رهبری تیم علمی اقلیدس در آمریکا را برعهده دارد، به‌نقل از نیویورک‌تایمز می‌گوید: «اقلیدس در زمان بسیار جالبی از تاریخ کیهان‌شناسی از راه رسیده است.» رودز باور دارد که اقلیدس، تلسکوپی بسیار مناسب برای پاسخ‌گویی به پرسش‌های نوظهور دوران کنونی است و حتی می‌تواند جوابگوی سوال‌هایی باشد که به ذهن دانشمندان خطور نکرده است.

تلسکوپ جدید آژانس فضایی اروپا از کیپ کاناورال فلوریدا برفراز موشک فالکون ۹ اسپیس ایکس پرتاب شد. اقلیدس درحالی که هنوز به مرحله‌ی فوقانی موشک چسبیده بود، سه دقیقه پس از پرتاب درمیان تشویق ناظران از بوستر مرحله‌ی اول فالکون ۹ جدا شد. فضاپیما تقریباً ۹ دقیقه بعد از برخاست به مداری پایدار به دور زمین وارد شد و نزدیک به ۴۰ دقیقه بعد، با جداشدن از مرحله‌ی فوقانی، سفری تقریباً یک‌ونیم میلیون کیلومتری را به مقصد فضای دوردست آغاز کرد.

تلسکوپ اقلیدس چاره‌ای جز پرتاب برفراز موشکی آمریکایی نداشت. آژانس فضایی اروپا درابتدا قصد داشت این فضاپیما را با موشک روسی سایوز یا موشک جدید اروپایی آریان ۶ به فضا بفرستد؛ اما به دلیل قطع روابط فضایی اروپا و روسیه پس از حمله‌ی این کشور به اوکراین و تاخیر شرکت آریان در آماده‌سازی آریان ۶، اسپیس ایکس مامور پرتاب برخی از ماموریت‌های اروپا ازجمله اقلیدس شد.

فضاپیمای جدید اروپا در نگاه‌کردن به فضای سرد کیهان تنها نخواهد بود؛ اما برخلاف تلسکوپ‌های فضایی هابل و جیمز وب که در یک زمان به‌طور عمیق روی یک بخش از آسمان تمرکز می‌کنند، دانشمندان از اقلیدس برای پوشش همزمان بخش‌های وسیعی از آسمان فراکهکشانی استفاده خواهند کرد. اقلیدس در سه بخش از مناطقی که ثبت خواهد کرد، به‌مراتب عمیق‌تر خواهد شد و ساختار جهان را در تقریبا یک میلیارد سال پس از بیگ‌بنگ به تصویر خواهد کشید.

یکی از اهداف تلسکوپ اقلیدس، ماده تاریک است؛ چسب نامرئی کیهان که نه از خود نور ساطع و نه آن را جذب یا منعکس می‌کند. با وجود تلاش‌های فیزیکدانان‌، ماده تاریک تاکنون از تشخیص مستقیم اجتناب کرده است؛ اما دانشمندان از روی تاثیر گرانشی آن بر نحوه‌ی حرکت کهکشان‌ها می‌دانند که چنین ماده‌ای وجود دارد.